De ene kleisoort is al makkelijker om mee te werken dan de andere. Waar moet je als beginner rekening mee houden bij het kiezen van klei?
De eigenschappen van klei
Verschillende kleisoorten hebben verschillende eigenschappen. Die bepalen voor een groot deel hoe je afgewerkte werkstuk eruit zal zien. Hoe sterk het is, of het waterdicht is, en meer. Maar deze eigenschappen bepalen ook hoe moeilijk het is om met de klei te werken.
- Plasticiteit:
Een plastische klei is vrij zacht en werkbaar. De klei houdt makkelijk de vorm aan die je hem geeft. Kies je een minder plastische klei, dan moet je harder werken om de klei vorm te geven. - Sterkte:
Hoeveel gewicht kan de klei dragen? Zeker als je een groter werkstuk maakt, is het belangrijk dat de klei sterk genoeg is. Anders kan je werkstuk ineenzakken. - Waterabsorptie:
Zodra je klei met de lucht in aanraking komt, begint hij uit te drogen. Om je klei toch werkbaar te houden, moet je daarom regelmatig water toevoegen. Maar sommige soorten klei absorberen dat water sneller dan andere. Wie wat langzamer werkt, moet dan veel te veel water toevoegen, waardoor de klei te nat wordt en niet meer werkbaar is. Beter dus een kleisoort die dat water traag absorbeert. - Textuur:
Sommige kleisoorten hebben van nature eerder een ruwe textuur, andere zijn dan weer zeer glad. Daarnaast zijn er veel kleisoorten die chamotte bevatten: kleipartikels die gebakken en vermalen werden. Zo verandert de textuur van de klei. Bijkomend voordeel van chamotte is dat het je klei sterker maakt, en de krimp van je werkstuk vermindert. Er zijn kleisoorten met grove chamotte en met fijne chamotte. Wil je een werkstuk maken op de draaischijf? Kies dan geen klei met grove chamotte, want dat heeft een pijnlijk, schurend effect op je handen.
De categorieën van klei
Klei kan je in principe rechtstreeks uit de grond halen en zo gebruiken. Maar de soorten die je in de winkel vindt, zijn vermengd met allerlei substanties om ze werkbaarder te maken. In het algemeen zijn er drie categorieën: aardewerk, steengoed, en porselein. Deze categorieën verschillen op vlak van plasticiteit, sterkte, waterabsorptie, en textuur.
- Plasticiteit:
Aardewerk en steengoed zijn vrij plastisch. Porselein daarentegen is minder plastisch. Je moet hard werken om de klei vorm te geven, en het houdt die vorm ook minder goed vast. - Sterkte:
Aardewerk is niet zo sterk als andere kleisoorten. Het is waterdoorlatend tenzij je een laag glazuur toevoegt. Steengoed is vrij sterk. Het wordt vaak gebruikt om hoge volumes van bijvoorbeeld servies te maken. Porselein kan erg sterk zijn. Maar omdat het vrij snel en vrij veel krimpt, kan het ook makkelijk barsten in de oven. Het is een risico dat je misschien liever niet neemt als beginner. - Waterabsorptie:
Zowel aardegoed als steengoed hebben niet veel water nodig om werkbaar te blijven. Beide categorieën zijn daardoor geschikt voor beginners. Porselein daarentegen heeft vrij veel water nodig om werkbaar te blijven. Daardoor is je tijd beperkt: als het teveel water opneemt wordt de klei te zacht en zakt je werkstuk ineen. Snel werken is dus de boodschap. - Textuur:
De textuur van aardewerk en steengoed wordt voornamelijk bepaald door de chamotte die eraan werd toegevoegd. Porselein heeft van nature minder onzuiverheden dan de andere twee. Daardoor is het geschikt voor werkstukken met een erg gladde afwerking.
De keuze is groot dus, maar het allerbelangrijkste is dat je een klei kiest die past bij wat je gaat doen. Om te draaien kies je beter een klei met bijvoorbeeld een fijne chamotte van 0,2 mm, of zelfs helemaal geen chamotte. Voor het grotere opbouwwerk kies je daarentegen beter wel voor chamotte.
Daarnaast moet je ook zeker rekening houden met de temperatuur waarop je de klei wil stoken. Een steengoedklei kiezen voor hoogbak op 1240°C moet daar uiteraard voor geschikt zijn. Bekijk dus goed het etiket, en let zeker op chamotte en maximum temperatuur.
Hoe meer ervaring je opdoet, hoe meer voeling je krijgt voor de verschillende soorten klei en welke klei je nodig hebt voor je volgende project. Geen zorgen dus: oefening baart kunst!
Meer weten over klei?
Download gratis onze beginnersgids en lees er alles over!
